ABD Yüksek Mahkemesi 1973 yılında aldığı Roe v. Wade kararıyla kürtajı anne ile doktoru arasında karar verilecek özel bir mesele olarak kabul etmiş; anayasada söz edilmese dahi kürtajın geniş bir hak çerçevesinde ele alınmasına karar vermişti. Yüksek Mahkeme bu kararıyla hamileliğin ilk 24 haftası içerisinde yapılacak kürtaj işlemlerini yasal koruma altına almış ve eyaletlerin daha öncesinde hamileliği sonlandırmayı yasaklayan uygulamaları yürürlüğe koymasının önüne geçmişti.

Neredeyse 50 yıl sonra, bu karar dokuz Yüksek Mahkeme yargıcının altısının oyuyla geçersiz kabul edildi. Karar, Mississippi eyaletinin hamileliğin 15. haftası sonrasında yapılacak kürtaj işlemini yasaklaması üzerine eyaletin tek kürtaj kliniği olan Jackson Kadın Sağlığı Organizasyonu’nun (Jackson Women’s Health Organization) Yüksek Mahkeme’ye başvurusu sonucunda verildi. Kadın siyasetçiler, cinsel sağlık hakkını savunan aktivistler ve kadın hakları örgütleri bu kararın Amerika’yı geriye götürecek büyük bir adım olduğunu belirttiler. Michelle Obama sosyal medya hesaplarından yaptığı açıklamada “annelerimizin, büyük annelerimizin yaşamak zorunda kaldığı, hükümetlerin kadınların kendi bedenleri üzerindeki kontrolünü reddettiği, onları istemedikleri hamilelikleri devam ettirmeye zorladıkları ve bebekleri doğduktan sonra onları yalnız bıraktıkları o dünyaya geri döndük” dedi.

Yüksek Mahkeme'nin kararını takip eden saatlerde, bazı eyaletler kürtajı derhal yasaklayan sözde "tetikleyici yasalar (trigger laws)" çıkarırken, diğer başka eyaletlerdeki valiler kürtajla ilgili yeni yasalar çıkarma veya mevcut yasaları uygulama planlarını açıkladılar. Guttmatcher Enstitüsü’nün yayınladığı rapora göre, şu an 13 eyalet kürtaj yasağını yürürlüğe koyacak “tetikleyici yasalara” sahip ve bu kararla beraber 50 eyaletten 26’sında kürtaj yasaklanacak.[1] Aynı rapora göre Yüksek Mahkeme’nin kürtaj yasağıyla beraber Amerika’daki kürtaj bakımı ihtiyacı da büyüyor. Daha önce kürtaj karşıtı yasaların uygulandığı eyaletlerdeki kadınlar bu işlemi gerçekleştirebilmek için büyük mali masrafların altına girerek kürtajın yasalarla korunduğu en yakın eyalete gidiyorlardı. Fakat şimdi, eyaletlerin hemen yarısında kürtaj karşıtı yasaların uygulanacak olması bu maliyetleri arttıracak ve özellikle ekonomik olarak alt sınıftaki kadınların güvenli sağlık hizmetine ulaşımını daha da zorlaştıracak.

Kürtajın Yasaklanması Lehine Oy Veren Yargıçlar Kimler?

Cumhuriyetçi başkanlar tarafından atanan 6 Yüksek Mahkeme yargıcının tamamı kürtajın yasaklanmasını onaylayan kararın lehine oy kullandılar. Her ne kadar bu durum şaşırtıcı olmasa da Al Jazeera Plus’ın paylaştığı bilgilere göre, 1973 yılında kürtaj yanlısı Roe v. Wade kararını onaylayan 7 yargıçtan 5’i Cumhuriyetçi yargıçlardı.[2]

1970’ler sonrası Cumhuriyetçilerin kürtaj karşıtı tabanı daha yoğun temsil etmesine paralel olarak mahkemelerde muhafazakâr hâkimlerin ve yargıçların daha fazla yer alması sağlandı. En son Trump döneminde atanan iki yargıçla beraber Yüksek Mahkeme’deki dengeler bozulmuş oldu.

Bununla beraber, kürtaj hizmeti veren sağlık çalışanları 2019’da aldıkları ölüm tehditlerinin Trump yönetiminin son yılında iki katına çıktığını bildirdiler. Ulusal Kürtaj Federasyonu’na göre, kürtaj kliniklerine olan saldırılar %125 arttı ve 3400’ün üzerinde tehdit aramaları ve nefret mesajları kaydedildi.[3]

Demokrat Yönetim Ne Yapacak?

Kongre, daha önce Roe v. Wade davasında güvence altına alınan hakları düzenleme yetisine sahip ancak Demokratların, çoğunlukta oldukları Meclis ve Senato’da yeterli oyu yok. Kürtajı yeniden anayasa ile koruma altına alan bir yasa tasarısının Senato'dan geçebilmesi için kürtaj hakları destekçileri gereken 60 oya ulaşılamıyor.

Beyaz Saray'daki açıklamalarda Başkan Joe Biden, kürtaj haklarını federal düzeyde koruyamadığını söyledi ve bunu yapmak için Kongre’yi göreve çağırdı. Kürtaj haklarında değişiklik yapabilmek için insanları oy kullanmaya teşvik etti. "Bu karar son söz olmamalı" diyen Biden bu sonbaharda yapılacak ara seçimleri hatırlatarak "Oyunuzla harekete geçebilirsiniz, son söz sizde" dedi.

Kaynaklar:
-          https://www.nytimes.com/interactive/2022/06/24/us/politics/supreme-court-dobbs-jackson-analysis-roe-wade.html?referringSource=articleShare 
-          https://www.economist.com/leaders/2022/06/24/the-supreme-courts-rejection-of-roe-will-hurt-the-poorest-most 
-          https://twitter.com/ajplus/status/1540383453287485440 
-          https://abcnews.go.com/US/violence-abortion-clinics-rose-2021-report/story?id=85556448 
-          https://abcnews.go.com/GMA/News/seismic-impact-womens-lives-things-supreme-court-overturned/story?id=85636900 
-          https://www.guttmacher.org/news-release/2022/us-supreme-court-overturns-roe-v-wade 
-          https://serbestiyet.com/ozel-haber/bes-soruda-abd-yuksek-mahkemesinin-kurtaj-yasagi-karari-95568/ 
-          https://www.theguardian.com/us-news/2022/jun/24/scotus-roe-wade-decision-what-happens-next?
-          https://www.supremecourt.gov/opinions/21pdf/19-1392_6j37.pdf 


[1] https://www.guttmacher.org/news-release/2022/us-supreme-court-overturns-roe-v-wade

[2] https://twitter.com/ajplus/status/1540383461990715402

[3] https://twitter.com/ajplus/status/1540383499739602944